پاسخ به یک سوال

سئوال: آیا توسل به دعاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) پس از رحلت ایشان صحیح است؟

جواب: انسان هاى والا در جهان برزخ، حى و زنده هستند، و ارتباط ما با آنان برقرار است، در این صورت در خواست دعا از آنان در هر دو حالت; دنیوى و برزخى، کاملاً منطقى خواهد بود و آیه مربوط به درخواست استغفار هر دو حالت رادر بر میگیرد، آنجا که مى فرماید:«وَ لَو أَنَّهُمْ اَذ ظَلَموُا أَنْفُسَهُمْ جاؤوکَ فَاسْتَغفَرُوا اللّه وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسولَ لَوَجدُوا اللّه تَوّاباً رَحیماً»(1)
«و اگر آنان هنگامى که بر خود ستم کرده اند به نزد تو بیاند و خود از خدا آمرزش بخواهند و پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیز براى آنان طلب آمرزش کند، خدا را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت.»
مسلّماً ریشه استجابت دعاى پیامبر را باید در روح پاک و نفس کریم و قرب ایشان نسبت به خداوند جستجو کرد. به پاس این کرامت معنوى است که خداوند دعاى او را مى پذیرد; زیرا دعاى برخاسته از روح پاک و قلب مملوّ از مهر الهى، بدون چون و جرا به هدف اجابت مى رسد و در این مورد، فرقى بین حیات مادّى و حیات برزخى نیست.
گواه بر این که آیه یاد شده اختصاص به زمان حیات رسول خدا(صلى الله علیه وآله) ندارد این است که مسلمانان جهان از عصر صحابه و تابعان تا به امروز، عملاً این باب رحمت را باز میدانند و زائران روضه مطهّر نیز اکنون پس از تقدیم سلام و درود به پیشگاه ارجمند پیامبر مى خواهند که براى آنان طلب آمرزش کند و هر فردى در هر زمانى که به حرم آن حضرت مشرف شود، زائران را در این حالت مى یابد.
اکنون نمونه هایى از گفتار بزرگان اهل سنّت، درباره ان آیه و درخواست دعا و توسّل به آن حضرت، پس از رحلت ایشان را ذکر میکنیم:
1. محیى الدین نووى که از محدثان برجسته اهل سنت و شارح صحیح مسلم است، مى نویسد: زائر رو به رسول خدا کند و درباره خویش به او متوسل شود و به وسیله او به سوى خدا شفاعت جوید و از زیباترین چیزها هان است که ماوردى، قاضى ابوالطیب و دیگر اساتید ما از عتبى نقل کرده اند .
عتبى مى گوید: روزى کنار قبر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) بودم،مردى از بیابان آمد و گفت:«السلام علیک یا رسول اللّه سمعت اللّه یقول:«وَلَو أَنَّهُمْ اِذْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ جاؤکَ فَاسْتَغفروا اللّه وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسذل لَوَجَدُوا اللّه تَوّاباً رحیماً» و قد جئتک مستغفراً من ذنبى مستشفعاً بِکَ الى ربّى» (2)
«سلام بر تو اى فرستاده خدا. شنیدم که خداوند مى فرماید: «هرگاه آنان بر خویش ستم کنند و نزد تو بیایند و از خدا طلب آمرزش کنند و رسول خدا نیز براى آنان درخواست مغفرت کند، خدا را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت. اى رسول خدا، اکنون به نزد تو آمدم از گناهم استغفار میکنم و تو را شفیع به نزد پروردگارم قرار میدهم.»
2. ابن قدامه حنبلى صاحب کتاب «مغنى» در آداب زیارت پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) ضمن طرح این مطلب که زیارت آن حضرت مستحب است; از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل میکند که فرمود: هرکس به من سلام کند، من پاسخ سلام او را مى گویم. سپس از «عتبى» سرگذشت عرب یاد شده را که از «نووى» آوردیم، نقل میکند و هدف وى از نقل این داستان آن است که زیارت ان حضرت، به این شیوه مستحبّ است.
3. غزالى (متوفاى 505) در بخش مربوط به فضیلت زیارت مدینه، چگونگى زیرت آن حضرت رابه تفصیل آورده و مى گوید:
«پس از به پایان رساندن درودها، رو به قر پیامبر ایستاده، خدارا حمد و ثنا بگوید ودرود فراوانى به پیامبر بفرستد. سپس آیه «و و أَنَّهُم...» را تلاوت کند و بگوید: اللّهم انّا سَمِعْنا قولک و أطزعنا أمْرَک و قصدْنا نبیّک، متشفعین به الیک فى ذنوبنا، و ما أئقل ظهورنا من اوزارنا...»;(3)
«پروردگارا، سخن تو را شنیدیم و امر تو را اطاعت کردیم و نزد پیامبر تو آمدیم، در حالى که او را شفیع خود نزد تو براى آمرزش گناهانمان قرار داده ایم و پشت ما از بار گناهان سنگین است».(4)
 

1.نساء/64
2.نووى، مجموع، شرح مهذب شیرازى و شرح بر صحیح مسلم، ج 8 ص 256، چاپ مکتبة الارشاد.
3.احیا العلوم: 1/295، چاپ دارالمعرفه
4.گزیده راهنماى حقیقت،ص 52،55